Medicatie mag nooit beschouwd worden als alternatief voor goed management, maar soms is een behandeling onvermijdelijk. Bij drinkwatermedicatie (pluimvee, varkens) bepaalt de waterkwaliteit mee hoe succesvol de behandeling zal zijn. De watersamenstelling heeft invloed op de oplosbaarheid en biologische beschikbaarheid van de medicatie en soms zelfs ook op de werkzaamheid. Hardheid, pH, ijzer- en cadmiumwaarden zijn enkele belangrijke parameters die problemen kunnen geven. Dit geldt voor medicijnen in het algemeen, maar is extra belangrijk bij antibiotica omdat gedeeltelijke inactivering van het antibioticum antibioticaresistentie kan veroorzaken. Het volgende is belangrijk bij het gebruik van antibiotica in water:



Ampicilline en amoxicilline hebben een neutrale tot basische pH nodig om goed op te lossen. Ze zijn gevoelig voor temperatuurschommelingen en voor het enzym ‘beta lactamase’ dat kan worden geproduceerd door bacteriën aanwezig in het drinkwatersysteem (biofilm!)



Tetracyclines zijn slecht oplosbaar en calcium in hard water vormt complexen met tetracyclines. Deze complexen worden slecht opgenomen in het spijsverteringskanaal. Aanzuren van het water kan zowel de oplosbaarheid als de opname verbeteren.



Sulfonamiden kunnen gebonden worden door organische vuildeeltjes.



De meeste antibiotica zijn niet lang houdbaar in oplossing (bijv. amoxicilline: max. 6 uur). Dien ze toe in een gepaste hoeveelheid water, zodat de dieren alles op tijd opdrinken.



Deze voorbeelden illustreren het belang van waterkwaliteit bij het toedienen van antibiotica. De compatibiliteit van het antibioticum met het drinkwater (en aanwezige behandelingsproducten!) dient bij elke antibioticakuur besproken te worden met de bedrijfsdierenarts.

Naast hardheid is ook ijzer een belangrijke oorzaak van problemen in het drinkwatersysteem. IJzerovermaat leidt tot verkleuring van het water, kalkaanslag, verstoppingen van leidingen of nippels, metaalsmaak, bevordering van biofilm etc. Dit tast de diergezondheid aan en kan dus onrechtstreeks antibioticagebruik verhogen. Mangaanovermaat gaat vaak samen met een ijzerovermaat en veroorzaakt gelijkaardige problemen. Er zijn verschillende technieken om ijzer en mangaan te verwijderen bij de bron:



Ontijzeren: deze automatische techniek bestaat uit twee stappen. 1) Door te beluchten slaat het oplosbare ijzer (Fe2+) neer als onoplosbaar ijzer (Fe3+). Deze ijzerdeeltjes worden uitgefilterd. Er zijn verschillende varianten van deze techniek beschikbaar, zoals b.v. met een ondergrondse installatie. Er moet regelmatig worden gecontroleerd of het systeem correct werkt.



Ionenuitwisseling: een kationenwisselaar verwijdert ijzer, mangaan, calcium en magnesium uit het water door ze in te wisselen voor natrium. Dit gebeurt in kolom met een harsmedium. Het verwijderen van calcium en magnesium verzacht het water. Het is een automatische techniek, maar het harsmedium moet regelmatig worden geregenereerd.



Bezinkbassin: werkt alleen bij een matig ijzer/mangaanoverschot. Het water stroomt langzaam door een open bassin. Door het bassin te beluchten, slaan ijzer en mangaan neer en zinken naar de bodem, net als andere zwevende deeltjes. Dit resulteert in helder water.



Zeolietfilter: zeoliet is een gesteente dat kan worden gebruikt als ionenwisselaar (zelfde principe als hierboven) of als filter. In zo’n filter worden ijzer en mangaan in drie stappen verwijderd (filtratie, regeneratie, wassen).

Algen en blauwalgen (cyanobacteriën) veroorzaken typisch problemen in de zomer: ze gedijen goed in stilstaand of langzaam stromend warm water met een hoog nutriëntengehalte dat wordt blootgesteld aan zonlicht. Algen kunnen de pH van het water doen stijgen of verstoppingen in de leidingen veroorzaken. Maar vooral blauwalgen vormen een bedreiging voor de diergezondheid. Wanneer een laag bloeiende blauwalgen begint af te sterven, komen giftige stoffen vrij. Deze gifstoffen kunnen uiteenlopende gezondheidsproblemen veroorzaken, van mild tot dodelijk. Blauwalgen kunnen daardoor indirect onnodig antibioticagebruik in de hand werken.



Als de algen eenmaal zijn gaan bloeien, is er geen weg meer terug. Preventie is de enige manier om problemen met algen te vermijden. Wanneer drinkwatervoorraden in een bassin worden opgeslagen, kunnen verschillende technieken worden gebruikt om algengroei in het bassin te voorkomen.



Lichtafscherming: dit is de meest efficiënte methode omdat algen niet kunnen overleven zonder licht. Het wateroppervlak kan tegen licht worden afgeschermd met een (drijvend) zeil of, als dit niet mogelijk is, drijvende ballen / zeshoeken. Een regelmatige controle van de afscherming wordt sterk aanbevolen.



Beluchten / roeren van het water: dit remt de algengroei door het zuurstofgehalte in het water te verhogen (beluchten) en waterstroom te creëren (roeren).



Ultrasone geluidsgolven hoger dan 20 kHz zijn een effectieve methode om aanwezige algen te doden en hun groei te voorkomen.



Bepaalde waterplanten voorkomen algengroei door de productie van stoffen die algengroei verhinderen of vertragen. Andere planten concurreren met de algen om voedingsstoffen in het water en remmen zo de algengroei.

Een biofilm is een slijmerige laag die aan de binnenwand van de drinkwaterleiding kleeft en ontstaat door de groei van micro-organismen op minerale afzettingen of organisch materiaal. Wanneer de biofilm loslaat of er bacteriën uit vrijkomen, kunnen problemen ontstaan ​​zoals verminderde productie, ziekte, en een verminderde effectiviteit van medicatie en additieven. De aanwezigheid van biofilm in de leidingen kan de bacteriële druk tussen de waterbron en het drinkpunt enorm verhogen! Bovendien kunnen biofilms antibioticaresistentie bevorderen. Het is belangrijk om te focussen op preventie van biofilm. Naast een slechte bacteriologische kwaliteit van het drinkwater, kan biofilm immers andere problemen veroorzaken zoals verstopping maar ook corrosie van de leidingen. Bovendien vergen dikke, taaie biofilms hoge doseringen van sterke biociden. Dit vergroot de kans op gezondheidsproblemen door biocideresiduen in het water. Honderd procent preventie is vaak niet mogelijk, maar verschillende maatregelen kunnen de vorming van biofilm aanzienlijk vertragen:



• Het leidingmateriaal: polyethyleen leidingen zijn vatbaar voor biofilmvorming; koperen leidingen zijn minder gevoelig.



• Bacteriën houden van stilstaand (warm) water: vermijd doodlopende wegen in de leidingen en zorg te allen tijde voor een goede doorstroming.



• IJzer en mangaan in het water bevorderen de vorming van biofilm. (zie ook de DISARM-gids voor waterkwaliteit).



• Maak de leidingen regelmatig schoon (zie ook de DISARM-gids voor waterkwaliteit).



• Sommige waterbehandelingen/toevoegingen (bijv. butyraat, azijnzuur) kunnen bijdragen tot de vorming van biofilm/slijmvorming, afhankelijk van de waterbron.